Vi khuẩn HP là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và pháp đồ điều trị bệnh dứt điểm

Vi khuẩn HP là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến nhiều bệnh lý dạ dày. Đây là nhóm vi khuẩn dễ lây lan và có thể tồn tại hàng chục năm trong hệ thống tiêu hóa của con người. Do đó phòng tránh và điều trị sớm ngay khi có các dấu hiệu nghi ngờ nhiễm khuẩn là cách bảo vệ sức khỏe tốt nhất cho bản thân và gia đình.

Vi khuẩn HP là gì?

Vi khuẩn HP có tên khoa học là Helicobacter pylori (HP). Đây là một loại vi khuẩn phát triển trong lớp nhầy trên bề mặt niêm mạc dạ dày. Chúng là nguyên nhân chính gây viêm loét dạ dày tá tràng cấp và mãn tính, đồng thời vi khuẩn HP cũng có thể phát triển gây viêm hệ polyp đường ruột, ung thư dạ dày và các tuyến chế tiết của dạ dày.

Helicobacter pylori được phát hiện và công bố với thế giới vào năm 1982 bởi hai chuyên gia người Úc là Robin Warren và Barry Marshall. Tỷ lệ nhiễm khuẩn HP trên thế giới có xu hướng tăng dần qua từng năm, trong đó hơn 1/2 dân số thế giới bị nhiễm khuẩn với hơn 1/3 tỷ lệ là người cao tuổi. Những quốc gia đang phát triển có số trường hợp nhiễm khuẩn HP rất cao, trong đó đối với Việt Nam thì tỷ lệ này là 7/10.

Trẻ em cũng là đối tượng dễ dàng bị vi khuẩn HP “xâm lược”, chủ yếu trẻ bị lây nhiễm từ bố mẹ hoặc từ việc sử dụng chung dụng cụ sinh hoạt với nhiều người. Vi khuẩn sau khi xâm nhập vào dạ dày thì phần lớn nó sẽ tồn tại vĩnh viễn trong cơ thể. Hầu như chúng ta đều không nhận ra sự hiện diện của vi khuẩn HP cho đến khi các triệu chứng viêm dạ dày xuất hiện. Thời gian ủ bệnh viêm loét dạ dày do vi khuẩn HP có thể lên đến 30 năm.

Theo một nghiên cứu gần đây, tỷ lệ người bệnh bị nhiễm vi khuẩn HP tại Việt Nam lên đến 70%. Trong đó Hà Nội có hơn 1.000 ca và 700 ca nhiễm bệnh vi khuẩn HP. Tại TP Hồ Chí Minh. Tại các Bệnh viện có Chuyên khoa Tiêu hóa, hơn 90% người bị viêm dạ dày đến từ sự tác động của vi khuẩn HP.

Vi khuẩn HP lây nhiễm qua đường nào?

Những bệnh lý về đường tiêu hóa hóa do vi khuẩn HP gây ra không phải là bệnh truyền nhiễm. Tuy nhiên bản chất vi khuẩn HP là vi sinh vật nên chúng có thể xâm nhập từ cơ thể người bệnh qua cơ thể khỏe mạnh qua các con đường như đường miệng, phân qua gia đình, cộng đồng,…

Trong đó lây nhiễm qua đường miệng là phổ biến nhất, do người Việt có thói quen ăn uống dùng chung bát, đũa…, Đối với trẻ em bị nhiễm khuẩn HP chủ yếu là do mẹ dùng miệng mớm cơm, thức ăn cho con, từ đó vi khuẩn xâm nhập qua tuyến nước bọt. Vi khuẩn HP còn tồn tại ở môi trường ô nhiễm, vệ sinh kém, chuột, gián, ruồi…

Do đó mà nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn HP trong môi trường thường rất cao. Đặc biệt đối với những gia đình có người bị nhiễm khuẩn HP thì tỷ lệ thành viên mắc bệnh hơn 90%.

Triệu chứng khi bị nhiễm vi khuẩn HP trong dạ dày

Người bệnh khi bị nhiễm vi khuẩn HP thường không biểu hiện triệu chứng lâm sàng rõ rệt. Một số dấu hiệu đáng lưu tâm và cẩn trọng như:

Nếu phát hiện các triệu chứng, biểu hiện là kể trên hoặc nghi ngờ mắc các bệnh liên quan đến dạ dày, bạn cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán kịp thời. Tuyệt đối không chủ quan, coi nhẹ bệnh khiến cho tình trạng ngày càng tồi tệ. Từ đó tăng nguy cơ xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng, khó điều trị hơn.

Vi khuẩn HP dương tính có nguy hiểm không?

Vi khuẩn HP không gây ra những ảnh hưởng nguy hiểm đến sức khỏe nếu như chúng chỉ tồn tại trong cơ thể và không gây ra những cơn đau dạ dày nghiêm trọng.  Khi cơ thể bị nhiễm vi khuẩn HP có thể gây ra một số triệu chứng từ cơn bản đến nghiêm trọng như rối loạn tiêu hóa, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm teo niêm mạc dạ dày. Và nguy hiểm hơn là khả năng phát triển thành ung thư dạ dày từ những tế bào thoái hóa hư hỏng.

Tuy nhiên khi chúng xâm nhập vào cơ thể và được tạo môi trường phát triển tốt (bia rượu, chất kích thích, thuốc lá, thức ăn dầu mỡ, cay nóng,…) từ đó có thể gây ra tình trạng viêm, loét dạ dày và nhiều hệ lụy liên quan. Những biến chứng của việc nhiễm vi khuẩn HP gồm có:

• Xuất huyết dạ dày: Biến chứng nghiêm trọng hơn của chứng viêm loét dạ dày, khi vết loét nghiêm trọng, niêm mạc bị ăn mòn chạm đến các mạch máu bên trong. Xuất huyết dạ dày có biểu hiện chủ yếu là nôn hoặc đại tiện ra máu, diễn biến thường xuyên có thể gây thiếu máu, thiếu hụt sắt trong máu khiến cơ thể suy nhược.
• Hiện tượng tắc nghẽn: Tình trạng này xảy ra khi khuẩn Hp gây viêm và hình thành các khối u khiến thức ăn khó di chuyển từ dạ dày xuống ruột non. Nếu không được điều trị sớm, triệu chứng sẽ gây ảnh hưởng đến hoạt động tiêu hóa và cụ thể là biến chứng tắc ruột rất nguy hiểm.
• Nguy cơ thủng dạ dày: Biến chứng của bệnh viêm loét dạ dày nghiêm trọng nhất là thủng dạ dày. Một khi vết loét ăn quá sâu, nó sẽ khiến dạ dày của bệnh nhân bị thủng. Lúc này bắt buộc bệnh nhân phải được phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn phần dạ dày để tránh viêm loét lan rộng hơn.
• Viêm phúc mạc: Là triệu chứng nhiễm trùng của lớp phúc mạc hoặc niêm mạc bụng. Biểu hiện lâm sàng là cơn đau tiến triển âm ỉ, đầy bụng, khó tiêu,…
• Ung thư dạ dày: Một số nghiên cứu cũng đã khẳng định, việc nhiễm vi khuẩn Hp và căn bệnh ung thư dạ dày mạn tính có mối quan hệ mật thiết với nhau. Thực tế ung thư dạ dày là loại ung thư phổ biến thứ 2 trên thế giới hiện nay. Tuy nhiên không phải vi khuẩn Hp nào cũng có thể gây ung thư dạ dày, trong đó chỉ vi khuẩn mang gen CagA có độc lực cao thì mới có nguy cơ gây ung thư. Ngoài ra tình trạng viêm loét dạ dày mạn tính cũng có khả năng phát triển thành ung thư cao nếu không được điều trị sớm.

Vi khuẩn HP có chữa khỏi được không?

Như đã đề cập, vi khuẩn HP là loại khuẩn có thể tồn tại nhiều năm mà người bệnh không nhận ra các dấu hiệu của chúng. Điều này khiến việc điều trị trở nên khó khăn, do đến khi phát hiện thì bệnh lý đã chuyển sang mạn tính, điều trị cần tiến triển lâu dài theo hướng bảo tồn.

Thông thường, để kiểm soát sự phát triển của khuẩn HP, bệnh nhân sẽ được kê đơn dùng thuốc kháng sinh trong ít nhất 2 tuần và có thể điều trị duy trì trong 4 – 8 tuần sau đó.

Phương pháp điều trị bằng thuốc giảm axit dạ dày thường được sử dụng để vi khuẩn không có điều kiện thuận lợi để phát triển. Kết hợp cùng chế độ dinh dưỡng lành mạnh có thể chữa khỏi hẳn viêm loét dạ dày tá tràng. Tuy nhiên, vi khuẩn HP rất dễ kháng thuốc nên việc sử dụng thuốc kháng vi khuẩn HP lâu dài không được khuyến khích.

Việc chữa trị có tiến triển triệt để hay không và thời gian điều trị kéo dài bao lâu còn phụ thuộc vào sự chủ động của người bệnh. Sau khi điều trị theo phác đồ, bệnh nhân vẫn cần tiếp tục chú ý thay đổi lối sống và chế độ ăn uống hàng ngày do thức khuya, stress, hoặc uống bia rượu… sẽ khiến vi khuẩn có cơ hội bùng phát và tiếp diễn. Vì thế người bệnh có thể yên tâm vì vi khuẩn HP hoàn toàn có thể được kiểm soát nếu tuân thủ phác đồ và có lối sống lành mạnh.

Phương pháp chẩn đoán nhiễm khuẩn HP

Kết quả chẩn đoán vi khuẩn HP dương tính có nghĩa là người bệnh đã nhiễm vi khuẩn HP trong dạ dày. Và ngược lại nếu kết quả âm tính đồng nghĩa không có vi khuẩn trong dạ dày của bạn. Xét nghiệm là yêu cầu cần thiết nếu bạn có các dấu hiệu đau bụng âm ỉ, đột ngột giảm cân không rõ nguyên nhân, thường xuyên bị đầy hơi, buồn nôn.

Những phương pháp chẩn đoán chính để kiểm tra nhanh tình trạng dạ dày của bạn là nội soi dạ dày và kiểm tra nồng độ ure, kiểm tra phân, xét nghiệm máu,… Ở mỗi loại xét nghiệm đều đưa ra tiêu chuẩn đánh giá kết quả vi khuẩn HP có độ tin cậy tương đương nhau.

• Phương pháp xét nghiệm máu: Sau khi lấy máu, các xét nghiệm sẽ thực hiện để xác định cơ thể có kháng thể chống trả lại vi khuẩn HP hay không. Trường hợp kết quả có kháng thể với vi khuẩn HP trong máu thì bạn đã bị nhiễm vi khuẩn HP.
• Xét nghiệm hơi thở (Urea Breath Test): Người bệnh cầm trên tay một thiết bị và thở vào đó. Có 2 dạng test vi khuẩn HP bằng hơi thở là test hơi thở sử dụng bóng và test hơi thở sử dụng thẻ. Sau đó hơi thở được đánh giá trên thiết bị phân tích và xác định người bệnh có dương tính với HP hay không.
• Nội soi tìm vi khuẩn HP trong dạ dày: Với phương pháp này, bác sĩ sẽ dùng một ống nội soi nhỏ có gắn camera luồn vào dạ dày qua ống thực quản và xác định vị trí loét. Phương pháp nội soi không chỉ giúp chẩn đoán tình trạng tổn thương dạ dày – tá tràng mà còn giúp đánh giá được mức độ nghiêm trọng của bệnh. Từ đó bác sĩ có thể đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.

Tuy nhiên, vi khuẩn HP là vi khuẩn có nhiều đặc điểm khác biệt với nhiều loại vi khuẩn khác. Vi khuẩn HP có tiết ra men urease, và men này có khả năng trung hòa axit, chính nhờ yếu tố này giúp cho HP có thể tồn tại lâu dài trong môi trường axit dạ dày, không bị axit dạ dày tiêu diệt.

Khi bị nhiễm vi khuẩn HP nên ăn gì và kiêng ăn gì?

Tiêu thụ những thực phẩm có tính kháng khuẩn, kháng viêm cũng mang lại hiệu quả tốt trong quá trình điều trị bệnh. Dinh dưỡng lành mạnh sẽ ức chế sự phát triển của vi khuẩn, tăng cường sức đề kháng cho bệnh nhân.

1/ Thực phẩm nên sử dụng

Những loại thực phẩm có tác dụng tốt trong kiểm soát sự phát triển của loại vi khuẩn này là:

• Thực phẩm giàu chất xơ và nhóm ngũ cốc nguyên hạt giúp làm giảm tỷ lệ viêm loét, tổn thương dạ dày.
• Uống trà xanh hoặc trà đen có thể đẩy lùi sự lan rộng của ổ viêm và phòng ngừa sự lây nhiễm vi khuẩn Hp.
• Sử dụng mật ong, nghệ, tỏi, rau thơm để tạo ra lớp thành bảo vệ niêm mạc dạ dày trước vi khuẩn tốt.
• Một số thực phẩm khác như các loại trái cây tươi, rau lá màu xanh đậm, rau củ có màu đỏ…cung cấp vitamin tăng cường đề kháng phòng bệnh tật.

2/ Người bệnh nhiêm xi khuẩn HP kiêng ăn gì?

Các chuyên gia tiêu hóa đã đưa ra khuyến cáo, vi khuẩn HP không thể phát triển trong môi trường kiềm mạnh. Do đó, người bệnh cần hạn chế dùng thực phẩm lên men, đồ chua, cay, hạn chế uống rượu, bia, cà phê, hút thuốc lá…  Đồng thời bệnh nhân cũng nên kiêng sử dụng các loại thực phẩm sau:

• Thức uống có cồn và có thành phần kích thích cao như bia rượu, cà phê, trà đen và chocolate, đây là nguyên nhân chính kích thích dạ dày vận động mạnh và bài tiết dịch bao tử.
• Người bệnh cũng nên hạn chế uống nước ngọt hoặc đồ uống có gas vì chúng gây đau bao tử, trào ngược axit và làm tình trạng viêm thêm nặng.
• Hạn chế dùng những loại trái cây chua như chanh, cam, chùm ruột, dứa sẽ làm đau dạ dày và ợ nóng, từ đó tạo điều kiện thuận lợi để vi khuẩn phát triển.
• Kiêng thực phẩm cay nóng, như ớt, hạt tiêu, quế, hồi và những gia vị cay như tỏi, ớt, mù tạc,..
• Loại bỏ mỡ và chất béo động vật ra khỏi khẩu phần ăn càng nhiều càng tốt, cụ thể là thịt mỡ, đồ chiên rán và phô mai, sữa béo…
• Không dùng thường xuyên các loại đồ ăn đóng hộp có các chất phụ gia khiến bao tử bị kích thích và tăng tình trạng viêm.

3/ Lưu ý gì khi nhiễm vi khuẩn HP

Để phòng vi khuẩn HP gây bệnh dạ dày tái phát bằng những lưu ý sau:

• Thường xuyên vệ sinh nhà ở, vật dụng cá nhân, đảm bảo nguồn nước, thực phẩm luôn được làm sạch.
• Rửa tay sạch sẽ trước khi ăn uống và sau khi đi vệ sinh, làm vườn, chơi với thú cưng.
• Duy trì chế độ ăn uống hợp vệ sinh, ăn chín uống sôi, tuyệt đối không uống rượu bia, hút thuốc…
• Xét nghiệm vi khuẩn HP nếu nhận thấy các dấu hiệu tái bệnh để điều trị kịp thời, tránh lây nhiễm ra các thành viên trong gia đình.
• Dùng đũa riêng, vệ sinh bát đũa sạch sẽ, tránh dùng chung dụng cụ ăn uống để tránh lây nhiễm.
• Vi khuẩn HP có thể gây ra những tổn thương cho dạ dày ở mọi lứa tuổi và ngay cả đối với những người đã nhiễm khuẩn lâu năm. Do đó cách tốt nhất để phòng tránh những biến chứng nguy hiểm ở dạ dày và hệ tiêu hóa, người bệnh cần chủ động điều trị khuẩn HP từ sớm.

Bên cạnh thực đơn ăn uống khoa học, luyện tập rèn luyện thân thể, nếu bạn đang mắc trong những triệu chứng nhiễm vi khuẩn HP, hãy nhanh chóng thăm khám và điều trị dứt điểm.

Điều trị nhiễm khuẩn HP

Điều trị vi khuẩn HP dạ dày đối với bệnh nhân được chỉ định cho những trường hợp: viêm dạ dày kết hợp với u MALT, người bị loét dạ dày, ung thư dạ dày.

Điều trị dự phòng ung thư dạ dày đối với người nhiễm vi khuẩn HP nếu như gia đình đã có người mắc bệnh ung thư dạ dày, hoặc có polyp ở dạ dày, viêm teo niêm mạc dạ dày.

Những trường hợp nên cân nhắc điều trị:  Người bị thiếu máu do thiếu sắt, tiền sử khó tiêu, lạm dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), xuất huyết giảm tiểu cầu trong thời gian kéo dài.

1/ Điều trị vi khuẩn HP bằng thuốc tân dược

Điều trị vi khuẩn HP trong dạ dày thường được áp dụng kết hợp 4 loại thuốc (trong 2 tuần) với tỷ lệ chữa khỏi cho 90% các trường hợp. Do vi khuẩn có thể tái phát nên việc điều trị bằng kháng sinh cần kết hợp với những loại thuốc ức chế tiết acid dạ dày trong thời gian dài mới đáp ứng hiệu quả điều trị. Kèm theo đó, bệnh nhân có thể nhận thấy những tác dụng phụ của thuốc như đi tiêu phân đen, kén ăn, rối loạn vị giác (miệng có vị kim loại), tiêu chảy,…

Sau khi điều trị bằng thuốc trong vòng một tháng, bệnh nhân sẽ được chẩn đoán vi khuẩn HP lại lần nữa bằng xét nghiệm hơi thở để kiểm tra điều trị có hết không. Trong vòng 2 – 4 tuần trước khi làm xét nghiệm, bệnh nhân cần phải dừng tất cả các thuốc ức chế acid dạ dày và nhịn ăn từ buổi tối hôm trước khi thực hiện xét nghiệm.

Chẩn đoán lại lần nữa là việc làm cần thiết để giúp bác sĩ đánh giá tình trạng dạ dày đã loại trừ hoàn toàn vi khuẩn hay chưa sau quá trình điều trị theo phác đồ đầu tiên. Trường hợp tái phát thường là do vi khuẩn kháng các loại thuốc kháng sinh, hoặc do liều dùng chưa đủ mạnh, người bệnh chưa dùng đủ liều thuốc. Nếu trong trường hợp vi khuẩn HP vẫn còn tồn tại, các loại kháng sinh mới sẽ được sử dụng để tránh trường hợp kháng thuốc xảy ra.

Lưu ý: Việc tăng liều và điều chỉnh lượng thuốc cao dần cho mỗi lần điều trị về sau dễ dẫn đến tình trạng suy nhược, khiến chức năng gan, thận, dạ dày của người bệnh bị ảnh hưởng. Khi đó, cách tốt nhất là chuyển hướng điều trị sang bài thuốc có cơ chế hoàn toàn khác để loại trừ khả năng kháng thuốc của vi khuẩn HP.

2/ Chấm dứt bệnh dạ dày HP bằng bài thuốc Đông y

Việc sử dụng thuốc Đông y chữa vi khuẩn HP cần phải có sự kết hợp của nhiều vị thuốc khác nhau. Không những vậy, tùy vào từng loại bệnh, mức độ của bệnh mà sẽ có những bài thuốc khác nhau. Nhiễm vi khuẩn HP sẽ được kê vào hội chứng vị quản thống tỳ – vị thấp nhiệt.

Lúc này, người bệnh sẽ được kê toa thuốc điều trị bằng cách kết hợp các loại nhóm thuốc sau:

• Nhóm 1 bao gồm các loại thảo dược có tính chỉ thống (giảm đau) như cam thảo, cà độc dược.
• Nhóm 2: vỏ hàu, mai mực có tác dụng khắc phục tình trạng ợ nóng, ợ hơi, khó tiêu…Theo các nhà nghiên cứu thì trong vỏ hàu có chứa các chất giúp làm giảm nồng độ axit dạ dày hiệu quả. Từ đó, kéo theo ức chế sự phát triển của vi khuẩn HP bởi vì loại vi khuẩn này chỉ có thể sống trong môi trường có axit dạ dày cao.
• Nhóm 3 bao gồm vỏ vối rừng, thương truật, quả chấp non. Đây là những loại thảo dược có nhiệm vụ loại bỏ bĩ tích, phá khí, hành khí, điều hòa trường vị, kích thích khả năng hoạt động của nhu động ruột, thức ăn được hấp thụ tốt hơn, đi đại tiện dễ dàng hơn, không gây ra táo bón.
• Nhóm 4: Bồ công anh, lá khôi, dạ cẩm, khổ sâm. Đây đều là những vị thuốc có tác dụng sát trùng, kháng khuẩn, thanh nhiệt, táo thấp. Các chuyên gia nói rằng khi kết hợp các vị thuốc này lại với nhau sẽ có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn HP một cách tự nhiên.

3/ Đánh bay vi khuẩn HP bằng thảo dược tự nhiên

Nhiều người nghĩ cách này không hiệu quả hoặc chưa từng nghĩ đến việc dùng Đông y để điều trị HP vì sợ thảo dược không có cơ chế diệt khuẩn như kháng sinh. Nhưng trên thực tế, đây lại là một cách chữa rất hiệu nghiệm, được các chuyên gia đánh giá cao. Bạn đọc có thể tham khảo thêm các cách chữa HP bằng bài thuốc sắc thang từ những vị thảo dược như Ô tặc cốt, Chè dây, Bố chính sâm, Lá khôi tía,….

Hiện nay, có rất nhiều trung tâm nghiên cứu và bào chế dược liệu đã ứng dụng kỹ thuật công nghệ hiện đại vào quy trình bào chế sản phẩm bảo vệ sức khỏe con người. Một trong những đơn vị nổi tiếng, có nhiều sản phẩm chất lượng người bệnh không thể bỏ qủa Cty Cổ phần Dược liệu Phương Đông. Sau khi tham vấn ý kiến nhiều chuyên gia tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Phương Đông đã ứng dụng công nghệ chiết xuất Nano, bào chế thành công sản phẩm “Dạ dày – tá tràng Metaherb”. Sản phẩm bảo vệ hệ tiêu hóa dành riêng cho người nhiễm vi khuẩn HP dạ dày, được bào chế 100% thảo dược và có nhiều ưu điểm vượt trội.

Bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về vi khuẩn Hp và cách điều trị chúng hiệu quả. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về vấn đề này, hãy liên hệ trực tiếp với bác sĩ tại Metaherb để được giải đáp.

Có thể bạn quan tâm:

• Nguyên nhân đau dạ dày là gì? Triệu chứng và cách điều trị tốt nhất!
• Vi khuẩn HP có gây viêm hang vị dạ dày không? Triệu chứng, nguyên nhân bệnh như thế nào?
• 5 bài thuốc chữa trào ngược dạ dày bằng nghệ tốt nhất hiện nay