11 cách dùng đúng ngũ bội tử chữa xuất huyết dạ dày, trĩ, xuất tinh sớm…hiệu quả

Ngũ bội tử là chỗ sùi ở lá, cành và thân cây muối hoặc cây diêm phu mộc do loài sâu ngũ bội gây ra. Vị thuốc này có tác dụng cầm tiêu chảy, thu liễm, chỉ huyết và cố tinh. Với công năng đa dạng, ngũ bội tử được sử dụng để chữa chứng lòi dom, xuất huyết tiêu hóa, tiêu chảy, di hoạt tinh,…

Có thể bạn quan tâm

• 12 bài thuốc từ cây Hy thiêm điều trị xương khớp, gout, phong tê thấp…
• Điều trị bệnh tiểu đường bằng cây neem Ấn Độ có tốt không?
• Đậu đen xanh lòng đẩy lùi triệu chứng gút

Mô tả dược liệu Ngũ bội tử

Ngũ bội tử được biết đến là một trong những dược liệu rất đặc biệt, có vị chát thường được sử dụng để điều trị một số bệnh về đường tiêu hóa, chảy máu cam, sát trùng vết thương ngoài da,…Mọi thông tin về dược liệu sẽ được chuyên gia cung cấp trong bài viết này.

Đặc điểm

Chỗ sùi trên cành lá của cây muối do con sâu ngũ bội gây ra. Thông thường, sâu ngũ bội từ những loài thực vật trung gian và di chuyển đến cây diêm phu mộc và cây muối vào tháng 5 – 6 hằng năm. Loài ký sinh này đục cành lá và thân để đẻ trứng. Ở những vị trí bị sâu đục, tế bào của cây phát triển bất thường và tạo thành ngũ bội tử.

Cây muối có sống nhiều năm, có chiều cao từ 2 – 8m. Thân gỗ, lá mọc so le, lá dạng kép lẻ, mỗi lá gồm có 7 – 14 lá chét. Lá chét có phiến hình trứng, không cuống, mép lá có răng cưa to và thô. Lá rộng khoảng 2.5 – 9cm và dài khoảng 5 – 14cm.

Hoa mọc thành cụm, kích thước nhỏ, màu trắng sữa, hay mọc ở đầu cành. Cụm hoa dài khoảng 20 – 30cm. Cây ra hoa vào tháng 8 – 9 và sai quả vào tháng 10. Quả có màu đỏ cam, bên trong có chứa 1 hạt. Sâu ngũ bội thường sống ký sinh trên cây muối. Loài ký sinh này thường đục cành lá của cây và tạo thành từng chỗ sùi – ngũ bội tử có kích thước nhỏ, dài khoảng 3 – 6cm và hình dạng không đều.

Phân bố, thu hái và chế biến

Ngũ bội tử có nhiều ở tỉnh Lạng Sơn, Lào Cai, Cao Bằng và một số tỉnh ở vùng Tây Bắc. Ngoài ra, dược liệu cũng được tìm thấy ở Trung Quốc và Nhật Bản.

Dược liệu thường được thu hoạch vào tháng 9 hằng năm. Sau khi thu hoạch, đem hấp với nước sôi trong vòng 3 – 5 phút nhằm giết chết con sâu rồi mới đem phơi khô, bảo quản nơi khô ráo, tránh ẩm thấp.

Phân loại ngũ bội tử

Ngũ bội tử thường được chia thành 2 loại Âu và Á chúng có hình dạng và màu sắc không giống nhau:

• Ngũ bội tử Âu là tổ được tạo nên từ một loại côn trùng cánh vàng (Cynips gallae tinctoriae Olivier) khi loại côn trùng này chích để có thể đẻ trứng trên cành non cây sên (Quercuss lusitanica Lamk). Trong quá trình phát triển của sâu thì các mô thực vật bao quanh sâu non cũng phát triển, to dần tạo thành kén sâu. Loại này thường có hình cầu, có cuống ngắn, đường kính từ 10 – 20mm, thành dày, màu thay đổi xám, xanh lâu, vàng lâu và thường xuất hiện lỗ khi sâu trưởng thành cắn để có thể chui ra.
• Ngũ bội tử Á do loài sâu Schlechtendalia chinensis Bell tạo nên từ cây muối. Cây muối hay còn được gọi là Diêm phu mộc là một loại cây nhỏ cao, lá kép, mép lá có khía răng cưa, lá có lông mềm, cuống lá hình trụ. Cây muối thường mọc nhiều ở các tỉnh miền núi Tây Bắc của nước ta. Ngũ bội tử Á thường có kích thước to hơn loại Âu, thành mỏng hơn, dễ vỡ, có màu xám hồng, bên ngoài có lông tơ ngắn và rậm. 2 loại này đều có vị chát.

Tác dụng dược lý của dược liệu Ngũ bội tử

Dược liệu có chứa các thành phần hóa học chủ yếu là tanin (chiếm khoảng 50 – 80%). Trong tanin chứa 1 phân tử glucoza kết hợp với 5 phân tử axit digalic. Dược liệu có vị đắng chua, mặn, tính bình. Quy vào kinh Thận, Đại trường, Cạn và Phế.

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

• Tác dụng kháng khuẩn: Nước sắc từ dược liệu có tác dụng tiêu diệt và ức chế một số loại vi khuẩn như kiết lỵ, bạch hầu, tụ cầu vàng, trực khuẩn mủ xanh, liên cầu khuẩn, phó thương hàn, phế cầu khuẩn, virus cúm, trực khuẩn thương hàn và chủng virus PR8.
• Tác dụng làm liền vết loét: Tanin trong dược liệu kết tủa với albumin giúp thu liễm (se vết loét).
• Độc tính: Tiêm thuốc ở liều cao dưới da có thể gây khó thở, tinh thần kích động, hoại tử tại chỗ và tử vong trong 24 giờ (thực nghiệm trên súc vật).

Theo Đông Y:

• Công năng: Liễm hãn, cố tinh, sáp tràng, liễm phế, chỉ huyết, giáng hỏa.
• Chủ trị: Hoạt tinh, di tinh, lòi dom, phế hư, đạo hãn, tự hãn, băng lậu hạ huyết.

Ngũ bội tử được dùng ở dạng thuốc sắc, thuốc bột, làm hoàn. Dùng khoảng 1.5 – 6g/ ngày.

Các bài thuốc chữa bệnh từ Ngũ bội tử

Dược liệu thường được dùng để trị xuất huyết tiêu hóa, lòi dom, đau bụng, ỉa lỏng, ra mồ hôi,…

Bài thuốc hỗ trợ điều trị xuất huyết dạ dày

• Chuẩn bị: Ngũ bội tử 6g.
• Thực hiện: Đem sắc với nước, còn lại 100ml, chia thành 3 lần dùng trong ngày. Với bệnh nhân không nôn, nên ăn thức ăn lỏng và truyền máu. Còn trường hợp nôn ra máu nên nhịn ăn.

Chuyên gia Metaherb chia sẻ: “Ngũ bội tử có thành phần chủ yếu là Tanin có tính chất kết tủa Protit. Các tổ chức của da, niêm mạc, vết loét khi được tiếp xúc với Tanin sẽ tạo thành một lớp cứng giúp làm đông máu, ngừng chảy máu, giúp làm giảm sự bài tiết các dịch, các vết loét dạ dày sẽ được khô ráo”.

Làm lành sẹo do bỏng

• Chuẩn bị: Giấm đen 250ml, ngũ bội tử 8 – 100g, mật ong 18g và ngô công 1 con tán bột.
• Thực hiện: Đem trộn đều thành cao, sao đó phết vào miếng vải đen và dán lên vùng sẹo bỏng. Cứ 3 – 5 ngày thay 1 lần cho đến khi sẹo liền lại.

Cải thiện triệu chứng bệnh trĩ

• Chuẩn bị: 500g ngũ bội tử (tán vụn) và cồn 52.5% 1000ml.
• Thực hiện: Đem dược liệu ngâm với cồn, bảo quản trong lọ kín và ngâm trong vòng 30 – 60 ngày. Sau đó lọc lấy nước, nấu sôi để vô trùng. Khi dùng, nên vệ sinh vùng hậu môn và chích trực tiếp vào búi trĩ.
• Chú ý: Thực hiện theo hướng dẫn của thầy thuốc.

Trị đau bụng và đại tiện ra phân lỏng

• Chuẩn bị: Ngũ bội tử tán bột, một lượng vừa đủ.
• Thực hiện: Làm thành viên bằng hạt đậu xanh. Mỗi ngày dùng khoảng 15 – 20 viên uống với nước bạc hà sắc.

Chữa chứng trẻ nhỏ bị trớ

• Chuẩn bị: Chích cam thảo 20g, ngũ bội tử (nửa sống nửa nướng chín) 3g.
• Thực hiện: Đem các vị tán thành bột mịn. Mỗi lần dùng 2g thuốc bột uống với nước cháo hoặc nước cơm.

Chấm dứt di tinh

• Chuẩn bị: Nước muối sinh lý và bột mịn ngũ bội tử.
• Thực hiện: Trộn đều làm thành hồ, sao đó phết vào cao dán 3×4 và đem dán vào huyệt Tứ mãn (huyệt vị nằm ở dưới rốn 2 thốn và đo ngang trái – phải 0.5 thốn). Cứ 3 ngày thay miếng dán 1 lần.

Dùng đánh tưa miệng ở trẻ

• Chuẩn bị: Băng phiến 3g và bột ngũ bội tử 20g.
• Thực hiện: Tán thành bột mịn, sau đó thổi vào lưỡi. Thực hiện ngày 2 lần cho đến khi khỏi.

Hạn chế mồ hôi đêm

• Chuẩn bị: Bột ngũ bội tử.
• Thực hiện: Làm thành hồ rồi đắp lên vùng rốn trước khi đi ngủ.

Chữa xuất tinh sớm

• Chuẩn bị: Hạt tiêu và ngũ bội tử mỗi vị 20g, khổ sâm và địa phu tử mỗi vị 30g.
• Thực hiện: Sắc uống hằng ngày.

Trị bệnh sa tử cung

• Chuẩn bị: Một ít ngũ bội tử.
• Thực hiện: Sắc lấy nước rửa.

Chữa chứng lòi dom ở trẻ em

• Chuẩn bị: Địa du và ngũ bội tử bằng lượng nhau.
• Thực hiện: Tán nhỏ, sau đó dùng 1 ít bột uống với nước cơm.

Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu Ngũ bội tử

• Ngũ vị tử khác ngũ bội tử nên cần phân biệt khi dùng. Dược liệu thường được dùng để an thần và trị ho, trong khi ngũ bội tử dùng dể chữa tiêu chảy, lòi dom, làm liền vết loét và cầm tiêu chảy.
• Tả lỵ do thấp nhiệt, thực tà, ngoại cảm không nên sử dụng.

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, ngũ bội tử điều trị bệnh dạ dày chỉ phù hợp với người bệnh nhẹ. Đối với bệnh lý mãn tính cần sử dụng thêm các phương pháp khác. Hiện nay sử dụng thảo dược tự nhiên được nhiều người bệnh tin chọn. Bởi lẽ:

• Thảo dược tự nhiên an toàn, lành tính, không có tác dụng phụ, có thể dùng lâu dài
• Tinh chất thảo dược khắc phục nhanh triệu chứng bệnh dạ dày
• Cơ chế điều trị vừa tấn công nguyên căn gây bệnh, vừa bảo vệ và khôi phục chức năng dạ dày, từ đó chống cơn đau thượng vị tái phát

Trên thị trường, viên uống “Dạ dày – tá tràng Metaherb” là sản phẩm kết hợp thảo dược khổ sâm, cam thảo, bồ công anh, nanocurcumin,… được bào chế theo công nghệ nano giúp tăng cường khả  năng hấp thu của cơ thể lên 95%. Từ đó, giảm nhanh triệu chứng bệnh lý viêm đau dạ dày. Sản phẩm được tư vấn nghiên cứu bởi chuyên gia Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Ngũ bội tử là vị thuốc quý nhưng dùng liều lớn hoặc sử dụng trong điều trị dài hạn có thể gây ra tác dụng không mong muốn. Vì vậy trước khi áp dụng bài thuốc, bạn nên tham vấn ý kiến bởi chuyên gia tại Metaherb để biết chính xác liều lượng, tần suất và thời gian sử dụng.