Cây cỏ xước và 12 bài thuốc chữa bệnh viêm gan, viêm thận, thấp khớp, gút, xổ mũi, trị mụn,…
Cây cỏ xước còn có tên gọi khác là Ngưu tất nam, Thổ ngưu tất. Loại cây này không chỉ được sử dụng trong chế biến các món ăn mà còn là bài thuốc điều trị nhiều bệnh lý về xương, xơ vữa động mạch, rối loạn kinh nguyệt, chóng mặt, vàng da,…
Có thể bạn quan tâm
Tên gọi khác: Ngưa tất nam, Thổ ngưu tất
Tên khoa học: Achyranthes aspera
Họ: Thuộc họ Dền (Amaranthaceae)
Chủng loại:
- Cỏ xước lông trắng (Achyranthes aspera var. argentea)
- Cỏ xước xù xì (Achyranthes aspera var. aspera)
- Cỏ xước Ấn Độ (Achyranthes aspera var. indica)
- Cỏ xước màu xám đỏ (Achyranthes aspera var. rubrofusca)
Tổng lược về cây cỏ xước
1. Đặc điểm sinh thái
Mô tả:
Cây cỏ xước là loài thực vật thân thảo sống được vài. Khi trưởng thành, cây cao khoảng 0,6 – 1 mét. Thân cây hình vuông, có lông tơ. Các cành mọc đối xứng nhau. Lá cây cỏ xước là lá đơn nguyên mọc dối, mép lá có khía răng cưa hình lượn sóng. Rễ có hình trụ dài. Hoa mọc ở đầu nhánh hoặc kẽ lá. Qủa hình bầu dục, có lá bắc nhọn như gai, tạo thành gai nhọn.
Phân bố:
Cây cỏ xước phân bố ở khắp các nước châu Phi, châu Âu, Đông và Nam Á như Nhật Bản, Trung Quốc, Lào, Ấn Độ, Campichia, Myanmar, Malaysia,… Ở Việt Nam, cây cỏ xước được tìm thấy ở các vùng đất bỏ hoang, bờ sông, hai bên đường, sườn đồi, đặc biệt là các vùng có khí hậu thuận lợi như: Điện biên, Sơn La, Lào Cai, Lai Châu,…
2. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản
Bộ phận dùng:
Sử dụng toàn bộ cây để làm thuốc (kể cả rễ).
Thu hái:
Thu hái quanh năm.
Chế biến:
Rửa sạch những cây thu hoạch về để loại bỏ bụi bẩn, tạp chất, rồi đem thái thành những đoạn ngắn, có thể dùng tươi hoặc khô.
Bảo quản:
Đối với cây cỏ xước dùng tươi, cần sử dụng ngay sau khi chế biến, nếu không dùng hết có thể bảo quản trong ngăn lạnh của tủ lạnh.
Đối với cây cỏ xước phơi khô, cần bảo quản trong hộp hoặc bọc kín, đậy kín bao bì sau mỗi lần dùng để sử dụng được nhiều lần, tránh để ẩm móc.
3. Thành phần hóa học
Thành phần hóa học có trong cây cỏ xước:
- Nước
- Protid
- Glucid
- Chất xơ
- Tro
- Caroten
- Vitamin C
Trong rễ cây cỏ xước có chứa: Acid oleanolic (Sapogenin).
Trong hạt có chứa:
- Hentriacontane
- Saponin
- Acid oleanolic
- Saponin oligosaccharide
- Acid oleanolic
Vị thuốc cỏ xước
1. Tính vị, quy kinh
- Cây cỏ xước có vị chua, đắng, có tính bình (một số tài liệu khác ghi nhận cây cỏ xước có tính mát).
- Chưa được quy vào kinh nào.
2. Tác dụng dược lý
Theo Y học cổ truyền:
Trong nền Y học cổ truyền, cây cỏ xước được sử dụng khá nhiều trong các bài thuốc, bởi loại cây này có những tác dụng:
- Chữa các bệnh về xương khớp
- Thanh nhiệt
- Bổ gan, bổ thận
- Mạnh gân cốt
- Lợi tiểu
- Lưu thông và làm giảm Cholesterol trong máu
- Chữa tăng huyết áp
- Xơ vữa động mạch
- Máu hôi không sạch cho phụ nữ sau sinh
- Đau bụng kinh
- Rối loạn kinh nguyệt
3. Liều dùng – Cách dùng
Cách dùng: Thái nhỏ dược liệu đem sắc lấy nước uống hoặc giã nát đắp lên vùng đau.
Liều dùng: Sử dụng 15 – 30 gram/ lần.
Bài thuốc chữa bệnh từ cây cỏ xước
Dưới đây là các bài thuốc sử dụng cây cỏ xước được dân gian sử dụng, bạn đọc có thể tham khảo:
Chữa viêm gan, viêm thận, viêm bàng quang
Sử dụng cỏ xước, cỏ tháp bút, mộc thông, mã đề (hạt lá bông), sinh địa, cỏ rễ tranh và bột hoạt thạch mỗi loại 15 gram đem sắc lấy nước uống; có thể chia làm 3 phần nhỏ sử dụng mỗi ngày.
Chữa viêm cầu thận, vàng da, đái ra máu
Sử dụng 30 gram rễ cỏ xước cùng với rễ cỏ tranh, mã đề, mộc thông, huyết dụ, lá móng tay, huyền sâm mỗi loại 15 gram; đem sắc lấy nước uống, chia làm 3 lần uống mỗi ngày.
Điều trị thấp khớp đang sưng
Sử dụng rễ cỏ xước, nhọ nồi, hy thiêm thảo mỗi loạn 16 gram cùng với 20 gram phục linh và 12 gram ngải cứu, 12 gram thương nhĩ tử. Đem sao vàng rồi sắc lấy nước uống. Hoặc có thể áp dụng bài thuốc khác: dùng 40 gram cỏ xước, 30 gram hy thiêm, 10 gram thổ phục linh, 20 gram cỏ mực, 12 gram ngải cứu, 12 gram quả ké đầu ngựa; đem sắc lấy nước uống.
Trị viêm đa khớp dạng thấp
Sắc lấy nước uống với các dược liệu: 20 gram rễ cỏ xước tẩm rượu (sao vàng); tang ký sinh, dây đau xương mỗi loạn 16 gram; độc hoạt, tục đoạn, đường quy, thục địa, bạch thược, đảng sâm, tần giao mỗi loại 12 gram; quế chi, xuyên khung mỗi loại 8 gram cùng với cam thảo và tế tân mỗi loại 6 gram.
Chữa bệnh gút
Sử dụng rễ cỏ xước, lá lốt, rễ bưởi bung, rễ cây vòi voi mỗi loại 15 gram, đem thái mỏng rồi sao vàng. Sau đó sắc đặc lấy nước dùng 3 lần mỗi ngày.
Trị huyết hư, kinh nguyệt không đều
Sử dụng 20 gram rễ cỏ xước, 30 gram rễ gai cùng với cỏ cú, ích mẫu, nghệ đen mỗi loại 16 gram đem sắc lấy nước uống, sử dụng liên tục trong vòng 10 ngày.
Điều trị suy thận, vàng da
Dùng rễ cỏ xước, mã đề (dùng cả cây), cúc bách nhật (cả cây), cỏ mực mỗi loại 30 gram; đem sắc lấy nước dùng.
Chữa xơ vữa động mạch, huyết áp cao, ù tai, mờ mắt
Sử dụng 16 gram cỏ xước, 20 gram cỏ mực, 16 gram đường quy, 10 gram nấm mèo cùng với hạt muồng (sao vàng), xuyên khung, hy thiêm mỗi loại 12 gram; đem sắc lấy nước uống, vớt bã nấm mèo ra nhai kỹ và nuốt trôi cùng với thuốc.
Trị mụn
Gĩa nhỏ cây cỏ xước rửa sạch, rồi đem đắp lên vùng bị mụn khoàng 20 – 30 phút. Mỗi ngày thực hiện 1 – 2 lần trước khi đi ngủ.
Chữa sổ mũi, sốt
Dùng cỏ xước và đơn buốt mỗi loại 30 gram, sắc mỗi ngày một thang thuốc.
Chữa quai bị
Giã nhỏ cỏ xước rồi vắt lấy nước cốt để sức miệng, phần bã được dùng để đắp lên vùng bị đau.
Trị chóng mặt, nhức đầu, rối loạn tiền đình, co giật, táo bón
Dùng 30 gram cỏ xước cùng với 20 gram hạt muồng sao, đem sắc lấy nước dùng mỗi ngày.
Lưu ý khi chữa bênh bằng cây cỏ xước
Một số lưu ý khi sử dụng cây cỏ xước để điều trị bệnh, bệnh nhân cần lưu ý:
- Không sử dụng cây cỏ xước để điều trị bệnh cho các đối tượng dị ứng hoặc mẫn cảm với thành phần có trong dược liệu này.
- Thận trọng khi sử dụng cho các đối tượng có vấn đề về dạ dày, tiêu hóa, nếu sử dụng không đúng cách sẽ bị đau bụng, tiêu chảy.
- Không sử dụng cho phụ nữ mang thai, bởi thuốc có thể gây ra dị tật thai nhi. Phụ nữ cho con bú cần cân nhắc khi dùng bởi có thể gây ra những phản ứng không mong muốn.
Bài viết đã cung cấp cho bạn đọc thông tin về cây cỏ xước. Bệnh nhân không được tự ý sử dụng dược liệu này để điều trị bệnh khi chưa có chỉ định. Tốt nhất, bạn đọc nên tham khảo ý kiến tham vấn từ bác sĩ để có cách điều trị tốt nhất.
Cây cỏ xước là dược liệu giúp phục hồi các chức năng thận hiệu quả. Điều này rất cần thiết đối với những người mắc tiểu đường biến chứng thận. Vì thế, người tiểu đường giai đoạn mạn cũng có thể sử dụng cỏ xước như một bài thuốc hỗ trợ sức khoẻ, đồng thời sử dụng thêm sản phẩm có nguồn gốc 100% thảo dược như Glu Metaherb để phục hồi cũng như ngăn ngừa các biến chứng thận.
Với các thành phần như dây thìa canh, hoài sơn, neem Ấn Độ, cam thảo đất,…Glu Metaherb không chỉ giúp hạ, ổn định đường huyết hiệu quả mà còn không gây ra các tác dụng phụ như khi sử dụng thuốc tây.
Nếu còn thắc mắc, vui lòng để lại bình luận bên dưới bài viết, các dược sĩ của Metaherb sẽ phản hồi sớm nhất.
Xem thêm: “Thần dược” trị tiểu đường hiệu quả được các chuyên gia khuyên dùng
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!